Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi PGS TS BS Lâm Hoài Phương, Chủ tịch Liên chi Hội Phẫu thuật - Tạo hình TP. HCM, Phó Chủ tịch Hội Răng Hàm Mặt Việt Nam, nguyên Trưởng Khoa Phẫu Thuật Hàm Mặt Bệnh viện Đại Học Y Dược Tp.HCM, Giảng viên Trường Đại Học Y Dược Tp.HCM, Giám đốc Bệnh viện Chuyên khoa Răng Hàm Mặt Mỹ Thiện.
Hiện nay ở Việt Nam tỷ lệ trẻ em bị sứt môi, hở hàm ếch là 1/500 trẻ. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng đến thẩm mỹ, khả năng nói, ăn uống của trẻ và nguy cơ mắc một số bệnh về đường hô hấp. trẻ. Sứt môi và vòm miệng được điều trị bằng phẫu thuật nhưng không cần thiết phải phẫu thuật ngay sau khi sinh. Bệnh viện Mỹ Thiên là một trong những nơi đầu tiên có phác đồ điều trị riêng cho từng trẻ bị dị tật sứt môi bẩm sinh từ sơ sinh đến 18 tuổi. Quá trình điều trị sẽ được chia thành 10 giai đoạn khác nhau tương ứng với từng độ tuổi như sau:
Giai đoạn 1: Trẻ sơ sinh đến dưới 3 tháng tuổi – Khí cụ N.A.M – Taping
Ở giai đoạn này, trẻ cần được khám toàn diện để chẩn đoán sứt môi, vòm miệng và các dị tật khác (nếu có). Tùy thuộc vào loại và độ rộng của khe hở môi, vòm miệng mà trẻ sẽ có mức độ khó bú khác nhau. Các mẹ cần lưu ý rằng việc cho bé SMHHE bú sữa mẹ sẽ mất nhiều thời gian và công sức hơn để đạt được cùng lượng sữa so với bé bình thường. Sau khi chẩn đoán toàn diện, bác sĩ RHM sẽ cho trẻ đeo khí cụ N.A.M - Taping.
Đây là thiết bị chỉnh hình điều trị sứt môi, hở hàm ếch cho trẻ sơ sinh được bác sĩ thiết kế phù hợp với tình trạng của từng trẻ. Trẻ sơ sinh sẽ đeo thiết bị này hàng ngày cho đến ngay trước khi phẫu thuật môi. Trẻ cần được bác sĩ RHM điều trị chỉnh hình trước phẫu thuật trong các trường hợp sau:
• Sứt môi và rộng toàn bộ vòm miệng
• Mỏi hàm trước (có hở hàm ếch hai bên)
• Cánh mũi và sống mũi bị bẹp, biến dạng
• Bé bú ít và thường xuyên bị nghẹn
• Lưỡi của trẻ luôn được đưa vào khe hở
.png)
Bác sĩ sẽ tạo một khí cụ chuyên dụng cho từng trường hợp trẻ vừa với miệng và được cố định bằng khít chặt bằng vòm miệng cứng, hốc tiền đình và băng dính 2 bên má. Công cụ này có các vai trò sau:
• Thiết bị ngăn chặn sự giao tiếp giữa khoang mũi và khoang miệng, do đó làm giảm tình trạng nghẹt thở. Giúp bé bú dễ dàng hơn
• Thiết bị giúp thu hẹp chiều rộng sứt môi, sứt hàm, hở hàm ếch từ 20-35%, hỗ trợ phẫu thuật thẩm mỹ sau này để có hình thể đẹp hơn.
• Định hình nâng cao, làm tròn cánh mũi, làm thẳng sống mũi.
• Đẩy xương tiền hàm vào trong (với hở hàm ếch hai bên)
• Ngăn lưỡi đi vào khe hở và không làm khe hở rộng hơn
• Kéo dài môi bị rút ngắn, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho phẫu thuật
Quá trình lắp khí cụ bắt đầu khi trẻ được 2 ngày tuổi nếu trẻ khỏe mạnh, giúp việc chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ dễ dàng hơn, tạo điều kiện tốt cho các ca phẫu thuật sau này. Điều trị bằng thiết bị NAM có thể yêu cầu tái khám hàng tuần để điều chỉnh chuyển động của nướu và môi. Kết thúc thời gian điều trị, mũi của trẻ sẽ có hình dáng tự nhiên hơn.
Giai đoạn 2: Từ 3 - 6 tháng tuổi - Phẫu thuật chỉnh sửa môi và vòm miệng phần mềm
Từ 3 đến 6 tháng tuổi là thời điểm lý tưởng để thực hiện phẫu thuật môi, vòm miệng mềm cho trẻ. Trẻ sẽ được gây mê để phẫu thuật nên phải đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt và phải nặng từ 6kg trở lên.
.png)
Tùy vào mức độ biến dạng mà phương pháp phẫu thuật sẽ khác nhau. Tuy nhiên, mục tiêu chung là tạo lại hình dạng của môi và mũi đỏ và cố gắng không để lại sẹo xấu cho trẻ. Khi trẻ trưởng thành, trẻ có thể phẫu thuật lại để làm mờ vết sẹo và chỉnh sửa chúng. môi (nếu cần).
Giai đoạn 3: Từ 9 tháng tuổi trở lên – Phẫu thuật vá vòm
Nếu bé bị hở hàm ếch, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để chữa hở hàm ếch. Phẫu thuật hở hàm ếch phức tạp hơn nên sẽ điều trị khi trẻ được 9 – 12 tháng tuổi, nặng từ 10kg trở lên và có sức khỏe tốt. Đối với phẫu thuật vòm miệng, phẫu thuật sớm giúp trẻ ăn và phát âm tốt hơn. Vì vậy, phẫu thuật vòm hàm rất quan trọng trước độ tuổi trẻ bắt đầu học nói. Tương tự như phẫu thuật môi, tùy vào tình trạng của từng trẻ, phẫu thuật vòm miệng có thể được thực hiện muộn nhất khi trẻ được 18 – 24 tháng tuổi hoặc có thể phải thực hiện nhiều lần để đạt được kết quả tốt nhất.
Thời gian nằm viện:
• Phẫu thuật môi: 1 ngày
• Phẫu thuật vòm miệng: thời gian nằm viện khoảng 1 - 3 ngày
Giai đoạn 4: Lúc 3 tuổi – Đánh giá chức năng nghe
Thông thường trẻ bị sứt môi, hở hàm ếch sẽ bị viêm tai giữa, ảnh hưởng đến thính lực (khả năng nghe) của trẻ. Vì vậy, cùng với phác đồ phẫu thuật đúng, trẻ cũng cần sự giúp đỡ của các chuyên gia về âm ngữ giúp đánh giá chức năng thính lực để phát hiện và điều trị kịp thời.
Có thể nói, 3 tuổi là THỜI GIAN VÀNG để can thiệp vào chức năng nghe, nói của trẻ. Trẻ phải nghe và hiểu đúng mới có thể phát triển được cách phát âm chuẩn. Đây sẽ là bước đệm chắc chắn để trẻ phát triển ngôn ngữ và dễ dàng hòa nhập vào trường học.
Giai đoạn 5: Từ 4 đến 6 tuổi – Ngữ âm trị liệu
Cha mẹ thường xuyên tiếp xúc với con sẽ khó nhận ra con mình có vấn đề về phát âm như nói ngọng hoặc phát âm không rõ ràng. Điều này ảnh hưởng cực kỳ lớn khi trẻ đến trường, hạn chế khả năng giao tiếp với bạn bè và tiếp thu kiến thức chậm. Vì vậy, ở giai đoạn này, trẻ cần được đánh giá khả năng phát âm của mình để cải thiện giọng nói rõ ràng hơn và nhằm mục đích cải thiện chức năng hơn nữa.
Đối với những trẻ được phẫu thuật tạo hình môi âm hộ sau 3 tuổi thì việc điều trị phát âm lại càng cần thiết hơn. Vận động giúp trẻ thích nghi với khe hở trước phẫu thuật. Đồng thời, sau khi phẫu thuật, trẻ cũng cần học lại cách phát âm các từ mới.
Giai đoạn 6: Từ 5 đến 7 tuổi – Tái tạo khuyết tật vòm họng/ tái tạo cánh mũi
Một trong những nguyên nhân khiến trẻ phát âm không rõ, nói ngọng là do suy cơ hầu. Để cải thiện và hạn chế tình trạng phát âm sai này, ở giai đoạn này bác sĩ sẽ tạo vạt vòm họng. Đồng thời, các bé sẽ được phẫu thuật tái tạo lại cánh mũi và làm tròn.
Giai đoạn 7: Từ 9 đến 11 tuổi – Phẫu thuật ghép xương
Trước đây, phẫu thuật chỉ giới hạn ở việc định hình lại khe hở bằng mô mềm, trong khi các khuyết tật về xương tại vị trí khe hở lại không được quan tâm nhiều. Vì vậy, sau phẫu thuật trẻ vẫn có nguy cơ bị biến dạng khuyết tật xương hàm trên, khuyết tật xương ổ răng ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển của răng cũng như ảnh hưởng đến thẩm mỹ. Tại Bệnh viện Mỹ Thiên, các bác sĩ đầu ngành đã đưa ra phác đồ điều trị giúp giải quyết triệt để vấn đề thông qua việc ghép xương hàm trên và xương ổ răng để mang lại diện mạo hoàn hảo cho trẻ.
Giai đoạn 8: Từ 14 đến 16 tuổi – Chỉnh nha
Ở trẻ bị sứt môi và hàm, răng vĩnh viễn khi mọc thường mọc lệch lạc và chen chúc nhau, đặc biệt là các răng cửa và răng nanh. Việc nắn chỉnh răng trên cung răng sẽ được thực hiện khi trẻ từ 14 đến 16 tuổi. Công việc chỉnh nha không chỉ mang lại vẻ đẹp thẩm mỹ mà còn đóng vai trò rất quan trọng trong việc ăn nhai, giúp xương hàm và răng vĩnh viễn của trẻ phát triển đúng chuẩn.
Giai đoạn 9 & 10: Từ 14 đến 18 tuổi – Phẫu thuật thẩm mỹ
Để nâng cao hơn nữa về mặt thẩm mỹ, giai đoạn tiếp theo nhằm khắc phục tối đa nhược điểm do di chứng sứt môi, hở hàm ếch, bác sĩ có thể chỉ định xóa sẹo và tạo hình toàn bộ mũi, môi bằng phẫu thuật thẩm mỹ. làm đẹp, giúp trẻ trở thành người bình thường. Gia đình cần cho trẻ tái khám định kỳ theo lịch của bác sĩ để xác định loại phẫu thuật phù hợp.
Với mong muốn đem lại sự hoàn thiện tối đa nhất cho trẻ, Bệnh viện Mỹ Thiện là nơi TIN CẬY để điều trị khe hở môi vòm miệng.
Tại Bệnh viện Chuyên Khoa Răng Hàm Mặt Mỹ Thiện, đội ngũ nhân viên hy vọng các bố mẹ luôn có đủ kiến thức cần thiết và hữu ích để chăm sóc cho bé một cách tốt nhất.
Hãy kết nối với Mỹ Thiện để được các bác sĩ tư vấn và điều trị kịp thời đúng giai đoạn, đúng độ tuổi để hạn chế tối đa các hậu quả do dị tật gây ra. Bố mẹ có thắc mắc muốn các Bác sĩ giải đáp trực tiếp vui lòng liên hệ qua số điện thoại (028) 6650 5188 hoặc qua Hotline 0915 22 66 03
